Morreu Fraga Iribarne, morreu don Manuel

Fraga, como ministro de Franco e cartel electoral do PPdeG en 1989

“Cando morra Fraga, faráo por segunda vez”. A comezos da pasada década, quen asina escoitaba estas verbas dende o seu asento na clase dun instituto lugués, o mesmo no que Manuel Fraga sacou as súas primeiras matrículas de honra. Quen as pronunciaba era o profesor encargado de transmitirlles aos seus adolescentes alumnos algunhas nocións de ciencia política e socioloxía. O mestre explicaba, a modo de exemplo, que o político conservador fora quen de “matar a Fraga Iribarne“, embaixador e ministro de Franco, para “inventar a don Manuel“, presidente ancián da Xunta e defensor de certas causas galegas ata o punto de resultar irritante aos cadros do Partido Popular, o artefacto partidario nado nos seus miolos para aglutinar a dereita española.

Estas explicacións dos tempos do Bacharelato podían resultar especialmente útiles na noite de onte, cando comezou a chegar ás redaccións dos medios a noticia que a maioría xa tiñan elaborada a xeito de gran despregamento informativo e á que só restaba poñerlle data: “morreu Fraga“. Era o sinal para que os especiais se pendurasen nas páxinas webs e comezasen a camiñar cara ás rotativas e para que as televisións, e sobre todo as radios, tirasen de arquivo sonoro e de declaracións de achegados e adversarios do home que contemplou, como protagonista e dende o asento traseiro dun coche oficial, tempos políticos que deberan ser antagónicos.

Coa chegada da noticia chegaban tamén as inevitables glosas á figura de Fraga. E é precisamente aquí onde resulta especialmente útil a explicación do profesor. A quen cumpría describir, eloxiar ou censurar?

Advertisement

Política no aniversario da política

Canto do himno galego, ao remate do acto / XOÁN CRESPO/XUNTA

Este luns no Parlamento falouse de política. Esta afirmación, que podería estar nun terreo lindeiro entre a simpleza e a obviedade, cobra especial relevancia polo acto que acolleu o hemiciclo do Pazo do Hórreo. O lexislativo galego celebraba o seu triséximo aniversario cun pleno solemne con catro discursos, os dos voceiros de PP, PSdeG e BNG e o da presidenta da Cámara, Pilar Rojo. E todos, especialmente os representantes dos partidos, falaron de política.

Cunha tribuna de convidados ateigada de autoridades presentes e pasadas -entre elas, os ex presidentes da Xunta Fernando González Laxe e Emilio Pérez Touriño e os que foran xefes do lexislativo, Dolores Villarino, Tomás Pérez Vidal e José María García Leira– e na que se percibía a clamorosa ausencia do Valedor do Pobo, Benigno López, o primeiro en pasar polo atril foi o voceiro do Bloque, Carlos Aymerich. Non elixiu o nacionalista un ton de efeméride para un discurso que, se cadra, tivo un aquel de intervención de política xeral condensada no tempo, cuns destinatarios que estaban dentro e fóra do Parlamento.

Nunha intervención que comezou cunha lembranza aos deputados nacionalistas expulsados do Parlamento en 1982, Aymerich enmarcou a conmemoración no “compromiso de seguir a traballar pola liberdade desta vella nación, para reclamar os plenos dereitos políticos para Galiza” e tamén nunha reflexión máis ampla sobre o concepto de “democracia”, cuestionado agora, na súa opinión, polos gobernos dos chamados “tecnócratas”. O ton e contido do discurso de Aymerich non gustou, en xeral, nas bancadas populares, nas que o ruxe ruxe medrou, por exemplo, cando o voceiro do BNG lamentou que a defensa da identidade galega lle “proa” a”un Valedor que non está á altura do pobo que o sustenta e cuxos intereses promete defender”.

Aínda que en menor medida, tamén incomodou no grupo que sustenta ao Goberno e nas bancadas azuis do Goberno mesmo -nas que non sentaba a conselleira de Facenda, Marta Fernández Currás-, o discurso do voceiro do PSdeG.

Libros de texto: unha ‘gratuidade’ cada vez máis cara

Imaxe promocional da Consellería de Educación

“As tropas de Iraq de Touriño foron os libros de texto”. Durante a campaña electoral das autonómicas de 2009 un veterano político galego resumía deste xeito a que fora primeira decisión do Goberno bipartito. Igual que José Luis Rodríguez Zapatero decidira inaugurar a súa xestión mandando regresar aos soldados da guerra de Bush, o Executivo de PSdeG e BNG quixera que a súa primeira medida fose instaurar a gratuidade universal dos textos escolares, mediante un sistema de préstamo. Nese mesmo 2009 o cambio de cor política na Xunta supuña o comezo da fin dese modelo: a nova consellería, dirixida polo popular Jesús Vázquez, decidía rematar cos libros de balde e instauraba a chamada Gratuidade Solidaria, subvencións parciais á compra dos manuais que, dous anos despois, dan lugar a certos problemas de xestión e tamén a dúbidas sobre a súa rendibilidade. As cifras oficiais xa poñen en cuestión que saia máis barato subvencionar que prestar.

Este xoves dúas publicacións, unha no Diario Oficial de Galicia e outra no diario El País, poden servir como mostra dos problemas xerados pola Gratuidade Solidaria. No DOG, Educación inclúe unha orde para “ampliar importes para o financiamento das axudas para a adquisición de libros de texto”, dotada no pasado 5 de decembro cun montante de 2,9 millóns de euros. En El País, a xornalista Cristina Huete relata que a consellería “aínda debe tres millóns polos textos escolares” aos libreiros, unha cantidade que todo semella indicar que será abonada coa ampliación de crédito publicada no boletín oficial galego.

Estas dúas publicacións poden servir como síntoma dos problemas de xestión e, ao tempo, das dúbidas sobre a rendibilidade da Gratuidade Solidaria para o erario público.

O Goberno galego amosa os seus petos

Fonte: Xunta de Galicia

Transparencia. En tempos de convulsión económica e desconfianza na dada en chamar “clase política”, especialmente naquela con responsabilidades de mando, o acceso á información sobre os gobernos e os gobernantes adoita ser unha das principais reivindicacións. A Xunta comezou a facer os deberes neste ámbito no ano 2006. Daquela, o Executivo bipartito sacaba adiante a Lei de Transparencia, un texto que permitiu, entre outros aspectos referentes ao funcionamento da Administración, coñecer o soldo exacto do presidente, dos conselleiros e dos altos cargos. Malia ser un significativo avance nun escenario de forte opacidade, aquel proxecto -duramente descualificado polo PPdeG dende a oposición- deixou fóra aspectos relevantes, como regular a publicidade do patrimonio das persoas que compoñen o Goberno.

En plena treboada económico-financeira e quizais impulsado polo influxo de movementos como o 15M, o Executivo galego vén de completar ese movemento de transparencia, publicando no Diario Oficial de Galicia o patrimonio do presidente e dos conselleiros na mesma xornada en que, segundo o anunciado, se farán públicas as declaracións de bens dos membros do Parlamento. Ambas decisións chegan despois de que o Goberno central e as Cortes Xerais decidisen amosar o patrimonio dos seus integrantes. Aínda que no caso galego diversas voces da oposición parlamentaria se amosaban convencidas de que o PP accedería a publicar os bens dos deputados pero non os do Goberno, finalmente esta publicación existe e, dende hoxe, as cifras son públicas.

Aínda que cun grao de detalle non excesivamente alto, os galegos xa poden saber, por exemplo, que o conselleiro de Industria, Javier Guerra, é de lonxe o membro do Goberno cunhas contas máis saneadas

‘Adianto técnico’ e técnicas de adianto

Feijóo, con Rueda nunha sesión de control / XOÁN CRESPO/XUNTA

Cada un fala dos adiantos electorais segundo lle vai neles. Algúns dos máis veteranos nas filas do PPdeG aínda lembran como tragaron de mala gana co anticipo dos comicios autonómicos de 2005, previstos para outubro daquel ano e  cuxa celebración forzaron en xuño “os de Madrid -en referencia á dirección estatal dos conservadores-“. Ao Goberno de Manuel Fraga, escaldado polo Prestige, a guerra de Iraq e a vitoria de Zapatero, quedáronlle no caixón varios proxectos de investimento, unha nova chuvia fina que podía cimentar unha nova maioría absoluta. Pero non lle deu tempo e as urnas deron lugar ao bipartito. De adiantos saben tamén no PSdeG. No verán de 2008, de Madrid -aínda que con voz galega, a de José Blanco– chegaron tamén recomendacións de adianto. O consello que recibíu Emilio Pérez Touriño era claro: se os galegos votaban no outono, repetiría como presidente dun novo bipartito, se votaban na primavera -cando correspondía- marcharía para a casa, como finalmente aconteceu.

Nestes días a política galega cheira de novo a adianto electoral. Aínda que o ruxe ruxe non é novo -existe dende hai un bo número de meses-, a confirmación da vitoria do PP nas xerais situouno en primeira liña da actualidade e os principais responsables dos populares galegos e da Xunta non contribúen precisamente a empequenecer as especulacións. Menos de vinte e catro horas despois do triunfo de Mariano Rajoy, o presidente da Xunta, Alberto Núñez Feijóo, aseguraba que o PPdeG viña de “recibir dos cidadáns” o “mandato de seguir gobernando con rigor, valentía e tendo como obxectivo os intereses xerais”, pero evitaba afirmar con rotundidade que as eleccións serán cando toca, isto é, en marzo de 2013.

21N: Comezan as carreiras galegas

Extrapolación baseada nos resultados provisionais das xerais

Ao rematar o escrutinio das eleccións xerais acabadas de celebrar o presidente do PNV, Íñigo Urkullu, e o candidato de CiU ao Congreso, Josep Antoni Durán i Lleida, coincidían en tirar como unha das conclusións da noite que os seus respectivos mapas políticos, o vasco e o catalán, nada tiñan que ver co do resto do Estado, dado o seu pluripartidismo e a preeminencia de forzas propias. É evidente que no caso galego ese fenómeno non se produce con tal intensidade. Pero non o é menos que os comicios do 20N eran a sinal de saída para unha carreira que xa comezou este luns, a das vindeiras eleccións ao Parlamento galego, unha carreira que se corre polo menos en tres pistas: a da Xunta e o PPdeG, a do PSdeG e a do BNG e as súas correntes internas.

Aínda que resulte un exercicio de pura e dura política ficción mentiríamos se non dixésemos que na mente dos atletas destas tres carreiras está, aínda que sexa colateralmente, a composición que tería o hemiciclo do Pazo do Hórreo se os resultados do 20N se producisen nunhas autonómicas. Cunha participación do 71% -lixeiramente superior á dos comicios galegos de 2009- e 26.000 votos en branco, os 855.000 votos logrados polo PPdeG traduciríanse nunha folgadísima maioría absoluta da formación que lidera Alberto Núñez Feijóo. Unha vez aplicado o sistema d”Hondt, os populares pasarían dos 38 escanos actuais ata 44. Mentres, o PSdeG, que perdeu 300.000 votos nas xerais, perdería dous deputados e quedaría en 23. O gran prexudicado neste exercicio de ficción sería o BNG. Os nacionalistas sufrirían unha verdadeira debacle que os deixaría nuns exiguos 8 parlamentarios.

Nunca tantos deixaran o Parlamento

Albor e Laxe, no debate da ‘censura’ de 1987/PARLAMENTO DE GALICIA

En tempos convulsos de crise económica e cuestionamento da política institucional os parlamentos son obxectivo dun bo número de críticas. As remuneracións dos seus membros ou a representatividade que ostentan os deputados e deputadas chegan a ser cuestionadas. Se ben a cuestión económica responde a diversas variables que  mesmo se están a comezar a axustar, no caso do Parlamento de Galicia o asunto da representatividade está condicionado na presente lexislatura por unha variable fundamental: os cambios de deputados motivados en case todos os casos por movementos internos das formacións políticas. Estes trocos, tal e como temos detallado xa no Asento 76, deron lugar a que case un terzo dos parlamentarios, un total de 24, non fosen directamente elixidos polos cidadáns. Se ben esta cifra é avultada en si mesma resulta máis significativa ao comparala coas sete lexislaturas anteriores, xa que nunca se producira tal número de cambios, máis aínda tendo en conta que o actual período lexislativo aínda non rematou.

Unha ollada aos arquivos parlamentarios permite concluír que, en toda a historia autonómica, os escanos do Parlamento mudaron de inquilinos en 104 ocasións por motivos diversos, dando lugar a unha media de 13 corrementos de lista por lexislatura. Así e todo, un simple gráfico amosa ás claras que é o actual mandato, o que comezou en 2009 e que tería que rematar en 2013 -unha data, esta última, que cada vez semella máis improbable-, o que sobe notablemente a media:

Os “irresponsables” pagan no Sergas

Cargos políticos no hospital de Lugo, último inaugurado ata agora/XUNTA

Facer un “uso irresponsable das prestacións asistenciais do Sistema Público de Saúde de Galicia”. Este difuso motivo é, dende onte, causa dabondo para que o Servizo Galego de Saúde (Sergas) poida decidir “repercutir nos usuarios” os “gastos” que xeren pola asistencia sanitaria, isto é, que teñan que pagar pola mesma.

A Consellería de Sanidade vén de introducir este precepto, a xeito de disposición adicional, no decreto 209/2011, do 27 de outubro, polo que se establecen as tarifas dos servizos sanitarios prestados en centros dependentes do Sergas e nas fundacións públicas sanitarias. Este documento vén renovar as tarifas que teñen que abonar aquelas persoas que non sexan beneficiarias da Seguridade Social -como estranxeiros ou asegurados de certas mutuas- e que se fixaron por última vez nun decreto semellante do ano 2010 que, non obstante, non incluía esta nova disposición adicional sobre a responsabilidade dos pacientes.

Esta tarifa pode resultar altamente ilustrativa sobre o custe da sanidade pública, isto é, sobre os servizos que sustentan os cidadáns a través dos seus impostos. Por exemplo, permite coñecer que unha radiografía común custa 34 euros  ou que unha estadía nunha cama hospitalaria supón 513 euros ao día. Pero, co novo criterio, o decreto adquire unha nova dimensión polas preguntas que deixa no aire.

Estreiteces na ‘tele’ electoral

Fonte: Junta Electoral Central [click para ampliar]

Malia ao estraño e case anestesiado ambiente na noite do xoves ao venres comezará a campaña para as eleccións a Cortes Xerais do vindeiro día 20. Nestes días previos as forzas políticas esfórzanse en aquelar a súa maquinaria electoral para poñela a pleno rendemento durante dúas semanas nas que, no caso galego, PP, PSdeG e BNG disputarán o espazo público para reclamar o voto dos cidadáns nun contexto de desafección, coa pantasma da abstención máis presente ca nunca. Neste escenario, un dos motivos habituais de refrega política é a presenza nos medios de comunicación, sobre todo nos públicos. Tanto a CRTVG como RTVE son observadas cronómetro en man polos responsables das campañas non só para calcular se son cumpridos os antixornalísticos bloques de información electoral, senón tamén para controlar a emisión dos seus vídeos nos espazos gratuitos de propaganda, regulados pola Lei do Réxime Electoral Xeral (Lorex). É precisamente nestes espazos e nos beneficios ou prexuízos que reportan a uns e outros nos que hoxe fixaremos a ollada.

O pasado 27 de outubro a Junta Electoral Central daba o seu visto e prace á distribución dos espazos electorais en Televisión Española e Radio Nacional de España baseándose nos criterios que estipula a Lorex. As desconexións galegas de TVE dedicarán 40 minutos á emisión de propaganda partidaria, dos cales 15 minutos serán para o PP -11 deputados no Congreso-, outros tantos para o PSdeG -10 deputados- e os 10 restantes para o BNG -dous deputados-.

Ninguén lle votou a un terzo dos deputados

Pleno da Cámara galega / PARLAMENTO DE GALICIA

“Ir en postos de saída“. En épocas preelectorais un bo termómetro para medir o peso dos dirixentes das diferentes formacións políticas é o lugar que ocupan nas candidaturas da súa organización. Así, por exemplo, no caso das eleccións ao Parlamento galego, un dirixente do PPdeG da Coruña gaña relevancia se é situado por riba do duodécimo posto. O mesmo acontecerá na mesma circunscrición electoral se un socialista concorre nos primeiros oito postos ou un membro do BNG entre os catro primeiros. Cos resultados dos comicios de 2009 na man, en condicións normais estas colocacións nas listas garantían acceder a un acta do deputado, aínda que dous anos e medio máis tarde a realidade amosa que eses postos de saída se situaban moito máis abaixo, especialmente no caso dos populares, ata o punto de que case un terzo da composición da Cámara, vinte e catro deputados en concreto non é, cando menos directamente, resultado do votado polos electores.

A dimisión do deputado conservador Javier Escribano por estar a ser investigado nun caso de presunta corrupción é, ata o momento, o último cambio nun hemiciclo no que nunca chegaron a sentar todos os candidatos elixidos polos cidadáns. Outra dimisión exprés forzada no seo do PPdeG, a do número un por Ourense, Luis Carrera Pásaro, provocou que o primeiro movemento se producise en plena campaña e, aínda que legalmente non era posible modificar a candidatura, o ex responsable de Caixa Ourense nunca chegou a sentar no Pazo do Hórreo. Aínda que por un motivo ben distinto o mesmo aconteceu coa viguesa Corina Porro, que non recolleu á súa acta e, tras semanas de incerteza, acabou atopando novo destino na presidencia da Autoridade Portuaria de Vigo.

Unha vez constituída a Cámara, a conformación do novo Goberno e a doutrina popular segundo a cal ningún membro do Executivo de Alberto Núñez Feijóo seguiría sendo deputado provocou a primeira vaga de cambios. Así, abandonaron as súas actas parlamentarias os conselleiros Alfonso Rueda, Beatriz Mato, Agustín Hernández e Rosa Quintana. Ademais, marcharon con rumbo a San Caetano outros electos como José Manuel Álvarez-Campana, Susana López Abella ou Raquel Arias, todos para ocupar cargos políticos na Xunta.